Cây dọc mùng

Ở Việt Nam nổi tiếng với nhiều loại cây dược liệu không chỉ có khả năng chữa bệnh mà còn có thể dùng vào bữa ăn hàng ngày. Trong danh sách đó, không thể bỏ qua “Cây dọc mùng” – một loại cây phổ biến thường được sử dụng trong việc nấu canh chua. Vậy, đặc điểm và tác dụng của cây dọc mùng là gì? Cách trồng loại cây này như thế nào? Mời bạn đọc tìm hiểu thêm trong bài viết dưới đây.

Tìm hiểu chung về cây dọc mùng

• Tên thông thường: Dọc mùng
• Các tên khác: Môn bạc hà, môn to, rọc mùng, ráy dọc mùng
• Tên khoa học: Colocasia gigantea
• Họ cây: Họ Ráy
• Tên tiếng Anh: Super-Sized Elephant-ear
• Nơi sinh sống: Phát triển tự nhiên
• Nguồn gốc: Xuất xứ từ các vùng nhiệt đới của Châu Á và lan rộng đến Châu Úc. Hiện nay, loài cây này có mặt tại Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Philippines,…
• Tuổi thọ: Cây lâu năm
• Thời gian nở hoa: Rất ít khi cây dọc mùng phát triển hoa.

Đặc điểm của cây dọc mùng

Hình dáng bề ngoài: Cây dọc mùng thường phát triển thân ngầm thành củ. Bẹ lá nảy mọc từ thân ngầm, vươn lên trên mặt đất, mỗi lá mang theo một chiếc lá rộng.

Kích thước: Chiều cao chủ yếu của cây thường là từ 1-1,2m, chủ yếu do chiều cao của bẹ lá.

Củ: Phần thân ngầm của cây phát triển thành củ, mỗi bụi có từ 1 đến nhiều củ. Vỏ củ có đặc điểm xù xì và chú ý rằng chúng chứa độc tố gây ngứa miệng, nên không nên ăn.

Lá: Chiếc lá lớn có hình lọng, cuống dài khoảng 0,5-1m, phiến lá được phủ bởi những lông mịn tạo ra vẻ mốc mốc. Cuống lá màu xanh nhạt, khá mập, có rãnh ôm thân dài khoảng 1/2 cả chiều dài, nằm giữa lá.

Hoa: Cây thường ít khi nở hoa, nhưng khi nở, chúng tạo thành các chùm hoa ở cuối giai đoạn sinh trưởng. Cụm hoa thơm, hình ống bao bọc, bông mở ngắn hơn, xuất phát từ đỉnh xuống gốc: bao gồm hoa đực, hoa trung tính và hoa cái. Hoa đực thường nở ở ngọn dò, có dạng thỏi với bao che. Hoa cái mọc ở gốc thỏi.

Quả: Quả của cây dọc mùng thường có màu đỏ, hình trứng, thường chỉ chứa một hạt.

Tác dụng của cây dọc mùng

• Giá trị ẩm thực:

Cuống lá của cây dọc mùng được sử dụng duy nhất để chế biến thành món ăn, thường xuất hiện trong các món canh chua, sườn nấu bung, bún bung, canh cá, bún cá, dưa chua, dọc mùng xào hoàng hoa, dọc mùng cuộn tía tô, và nhiều món khác. Sau khi được sơ chế bằng cách loại bỏ vỏ, thái thành vạt hoặc khúc, cuống lá được bóp muối để giảm ngứa.

• Tác dụng chữa bệnh:

Dọc mùng có hương vị nhạt, tính hàn, và có tác dụng giải nhiệt, thanh lọc cơ thể, và khu phong. Nó được sử dụng để điều trị cảm cúm, sưng khớp xương do phong thấp, vết thương do côn trùng độc cắn, cũng như chữa chứng kinh phong, sôi đờm, đặc biệt là ở trẻ em.

Ngoài ra, củ của cây dọc mùng khi được mài ra còn được sử dụng để giúp người bị kinh phong và đờm trào ra miệng.

Cách trồng và chăm sóc cây dọc mùng

Cách trồng cây

• Đất trồng

Cây dọc mùng có khả năng phát triển mạnh mẽ trên đa dạng loại đất. Bạn có thể mua đất sẵn hoặc tự trộn với các thành phần như phân bò hoai mục, phân gà, phân trùn quế, vỏ trấu, xơ dừa, than bùn, mùn hữu cơ, và nên bón lót với vôi trước khi phơi nắng từ 7 – 10 ngày trước khi trồng để loại bỏ mầm bệnh trong đất.

• Giống

Có hai cách để có giống cây dọc mùng. Bạn có thể cắt nhỏ gốc rễ chứa khoảng 2 – 3 cây con cùng với đất, hoặc mua cây giống đã được trồng sẵn trong chậu và có đất.

• Trồng cây

Bắt đầu bằng việc đào hố lớn, lấp đất trở lại với đất tơi xốp, độ dày lớp đất phủ trên củ khoảng 2,5 – 5cm, đặt củ với phần ngọn hướng lên trên. Nếu không chắc chắn, bạn cũng có thể trồng củ nghiêng sang một bên để ngọn mọc ra một cách tự nhiên.

Sau khi trồng, hãy tưới nước đầy đủ. Lớp đất phủ trên củ nên có độ dày khoảng 2,5 – 5cm sau khi tưới nước.

Cần lưu ý rằng củ dọc mùng sẽ mất vài tuần để nảy mầm từ mặt đất, nên bạn nên đóng cọc hoặc đánh dấu để không quên vị trí trồng cây.

Chăm sóc cây

• Bón phân

Dọc mùng phát triển mạnh mẽ trên đất chất lượng trung bình. Việc bón phân định kỳ (mỗi 2-4 tuần) sử dụng phân bón thực vật thông thường sẽ hỗ trợ cây phát triển khỏe mạnh.

• Tưới nước

Đất trồng dọc mùng cần có khả năng thoát nước tốt, nhưng đồng thời cũng cần tránh để cây trở nên quá khô. Khi lá cây rụng xuống và có dấu hiệu của sự khô cần, bạn cần tưới nước ngay trong ngày để cây phục hồi.

• Cắt bỏ lá héo

Trong cao điểm của mùa nóng, tán lá có thể phát triển mạnh và đạt chiều cao lên đến 1-1,6 mét. Nếu lá méo màu nâu, chỉ cần cắt bỏ lá đó và lá mới sẽ nảy mọc thay thế.

• Đào cây trong thời tiết lạnh

Dọc mùng khó có thể phát triển khi nhiệt độ xuống dưới 9-10ºC trong vài ngày. Đào củ (bộ rễ) lên trước khi nhiệt độ giảm sẽ giúp tránh tình trạng đóng băng.

• Giữ củ nguyên vẹn

Cây dọc mùng khỏe mạnh thường cho ra nhiều củ trong mùa sinh trưởng. Việc giữ củ nguyên vẹn khi bảo quản là lựa chọn tốt nhất, tuy nhiên việc tách củ cũng không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của cây.

• Chuẩn bị củ để bảo quản

Loại bỏ hết thân và lá xanh (phần ngọn) từ củ, đặc biệt không để lại phần lá dài hơn 2,5cm. Việc tỉa củ mới cắt tại nơi thoáng mát (vài ngày) giúp củ khô trước khi bảo quản, giảm nguy cơ phát triển nấm mốc và vi khuẩn.

• Bảo quản củ

Trong mùa đông lạnh, hãy giữ củ ở nơi khô ráo và mát mẻ (nhiệt độ 7-13 độ C là lý tưởng). Không nên để củ trong túi nilông, thay vào đó, đặt củ vào túi giấy trắng đục có lỗ thông hơi nhiều, sau đó bảo quản cùng mùn than và rêu nước hoặc đá Vermiculite.

• Trồng lại củ vào mùa xuân

Khi thời tiết trở nên ấm áp, bạn có thể tách củ và trồng lại chúng để thu hoạch trong mùa xuân.