La hán là một loại thảo dược có hương vị ngọt và có tính mát, có khả năng kích thích sự nhuận tràng, làm giảm nhiệt độ cơ thể và có tác dụng thanh lọc độc tố. Thực phẩm này đa nhiệm trong việc điều trị nhiều bệnh lý, bao gồm cả việc giải quyết vấn đề táo bón, giảm triệu chứng viêm phế quản và ho, hỗ trợ quá trình chăm sóc và điều trị ung thư cũng như một số tình trạng sức khỏe khác.

Đặc điểm của cây la hán

Cây La hán, hay được biết đến với nhiều tên gọi khác như quả Mộc miết, Giải khổ qua, thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae) và có tên khoa học là Momordica grosvenori Swingle. Trong lĩnh vực y học, la hán được sử dụng để điều trị nhiều vấn đề sức khỏe bao gồm các bệnh ngoài da, viêm dây thần kinh, ghẻ ngứa, viêm hầu họng, và đau dạ dày.

Cây la hán thuộc loại thực vật lưỡng niên, có thân leo có thể đạt chiều dài từ 1 đến 3m. Trên thân cây mọc nhiều tua cuốn, giúp cây có khả năng bám vào các cấu trúc xung quanh để leo lên.

Lá của cây la hán có hình dạng trái tim với một đầu nhọn. Chiều dài của lá khoảng 10 – 20cm, và bề ngang dao động từ 3,5 đến 12cm. Lá có thể rụng vào mùa.

Cây phát triển hoa theo dạng chùm, với mỗi chùm chứa 2-3 bông hoa. Hoa có cuống dài khoảng 3 – 5cm và cánh hoa mảnh màu vàng nhạt.

Tác dụng của cây la hán

Trong y học cổ truyền

Theo quan điểm của y học cổ truyền Đông y, quả la hán được cho là có khả năng giải độc, thanh nhiệt, điều hòa lượng huyết, nhuận tràng, tiêu đàm và giảm ho. Nó được sử dụng trong chữa trị một số tình trạng bệnh như táo bón, cảm giác nóng trong cơ thể, đại tiện bí, ho gà và ho có đàm, viêm khí phế quản, viêm họng, dị ứng, cũng như trong điều trị các bệnh liên quan đến lao phổi.

Trong y học hiện đại

• Tính chống oxy hóa:

Trong quả la hán, chất mogrosid đóng vai trò quan trọng, tạo nên vị ngọt đặc trưng của quả và cũng được khoa học xác nhận có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ. Chất này giúp chậm quá trình lão hóa, bảo vệ tế bào khỏi tác động của gốc tự do, đồng thời ngăn chặn sự phát triển của bệnh tật.

• Ngăn ngừa béo phì và tiểu đường:

Vị ngọt tự nhiên trong quả la hán có thể thay thế đường trong nấu ăn và thức uống. Đặc biệt, với lượng calo thấp, dược liệu này hữu ích cho người béo phì và người mắc tiểu đường. Y học cổ truyền Trung Quốc cũng đã sử dụng la hán làm thuốc trong điều trị tiểu đường, giảm hàm lượng đường trong máu và kích thích tuyến tụy sản xuất insulin.

• Thanh nhiệt, kháng viêm, và trị nóng trong, táo bón:

Dân gian thường sử dụng quả la hán để nấu nước uống, giúp làm mát cơ thể khi có dấu hiệu nóng trong và táo bón. Ngoài ra, dược liệu này còn có đặc tính kháng viêm, giúp chống lại sự viêm nhiễm trong cơ thể và giảm sưng đau tại khu vực tổn thương.

• Ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư:

Chất chống oxy hóa trong quả la hán có khả năng ức chế sự phát triển của khối u và ngăn chặn sự lan rộng của tế bào ung thư. Mặc dù người bị ung thư cần hạn chế đường, nhưng chất ngọt tự nhiên trong quả la hán không có tác động tiêu cực như đường nhân tạo.

• Chống nhiễm trùng:

Khả năng kháng khuẩn của quả la hán có thể thay thế cho thuốc kháng sinh trong các trường hợp nhiễm trùng không quá nghiêm trọng. Nghiên cứu trên bệnh nhân sâu răng và nha chu đã chứng minh khả năng ức chế vi khuẩn đáng kinh ngạc của dược liệu này. Ngoài ra, nó còn giúp ngăn chặn và hỗ trợ điều trị nhiễm trùng do nấm candida.

• Cung cấp năng lượng và giảm mệt mỏi:

Nước quả la hán đã được thử nghiệm trên chuột, và những con chuột uống nước này có thể hoạt động lâu hơn. Điều này có thể giải thích bởi chất ngọt tự nhiên trong quả la hán, giúp cung cấp nguồn năng lượng và giảm mệt mỏi sau khi tập thể dục hoặc làm việc vất vả.

• Chống dị ứng:

Các chất trong quả la hán có khả năng kháng histamin, giúp giảm ngứa và chống viêm do dị ứng.

Giải độc, kích thích tiêu hóa, và làm mát máu:

Tính hàn của quả la hán giúp làm mát máu, hỗ trợ giải độc gan và làm sạch đường ruột. Ngoài ra, dược liệu này nổi tiếng với khả năng nhuận tràng, kích thích tiêu hóa, và làm cho khẩu phần trở nên ngon miệng hơn.

• Ngăn ngừa các bệnh lý về hô hấp và tim mạch:

Uống nước quả la hán có thể giúp ngăn chặn và hỗ trợ trong điều trị các bệnh như ho gà, viêm phế quản, viêm thanh quản, và cả các vấn đề về huyết áp cao và xơ cứng động mạch.

Cách trồng và chăm sóc cây la hán

Việc trồng cây la hán không phải là công việc quá khó khăn. Khi bạn đã mua hạt giống la hán, hãy ngâm chúng trong nước sạch trong khoảng hai giờ. Sau đó, hãy vớt chúng ra và đặt lên giấy thấm. Bạn có thể thêm một lớp giấy thấm khác lên trên hạt giống. Tất cả những này sẽ được đặt trong hộp nhựa và đậy nắp. Vào ban ngày, hãy đặt hộp chứa hạt giống la hán ở nơi có ánh sáng. Ban đêm, hãy sử dụng đèn huỳnh quang hoặc đèn compact. Sau khoảng 7 ngày, hạt giống sẽ nảy mầm.

Khi hạt la hán đã nảy mầm, bạn có thể trồng chúng vào bầu ươm, sử dụng đất trộn tro trấu, sơ dừa, phân bò, … Hoặc bạn cũng có thể mua viên nén sơ dừa và đặt hạt nảy mầm vào đó. Vì la hán là loại cây leo, bạn cần lắp giàn để hỗ trợ sự phát triển và thu hoạch quả. Ngoài ra, có một số đơn vị cung cấp hạt giống la hán để bạn có thể mua về trồng.