Cây thảo quyết minh

Thảo quyết minh là một loại cây phổ biến có sự phân bố rộng rãi trên các vùng nhiệt đới trên thế giới, trừ khu vực châu Mỹ. Tại Việt Nam, loại cây này thường xuất hiện ở nhiều địa phương tại miền Bắc nước ta. Người dân thường trồng thảo quyết minh tại các vị trí như bờ kênh mương và bãi hoang, sử dụng cây không chỉ để chế biến thành thuốc mà còn để tạo nước uống như trà.

Đặc điểm của cây thảo quyết mình

Thảo quyết minh, hay còn được biết đến với tên khoa học Cassia obtusifolia L, là nguồn dược liệu quý từ những hạt già đã được phơi hoặc sấy khô của cây này, thuộc họ Đậu (Fabaceae). Đây là một loại cây thân thảo phổ biến mọc hoang dã ở khắp các vùng miền tại Việt Nam, được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như quyết minh, cây muồng, cây đậu ma…

Để nhận biết cây thảo quyết minh, có một số đặc điểm quan trọng như sau:

• Cây thảo quyết minh thuộc loại cây thân thảo, có chiều cao dao động từ 30cm đến 150cm.
• Thân cây nhỏ, không có lông, có màu xanh mướt và phân cành.
• Lá cây có hình dạng quả trứng ngược dài, màu xanh, có chiều dài khoảng 3cm đến 5cm và chiều rộng khoảng 15mm đến 25mm.
• Hoa của cây thảo quyết minh có màu vàng và mọc ở nách lá.
• Quả của cây dài, chứa khoảng 25 hạt, có hình dạng trụ tròn dài khoảng 12cm đến 14cm và rộng khoảng 4mm.
• Hạt của cây có dạng hình trụ hoặc hình tháp dài khoảng từ 3mm đến 6mm, với vỏ ngoài cứng màu nâu nhạt hoặc nâu lục bóng nhẵn. Bên trong hạt chứa dịch màu vàng hoặc trắng, có vị đắng và không có mùi.

Cây thảo quyết minh có thể được trồng tại nhà hoặc trong các khu vực dành cho dược liệu, và nó phổ biến ở nhiều địa phương như Nghệ An, Quảng Ninh, Phú Thọ, Hòa Bình, Cao Bằng.

Tác dụng của cây thảo quyết mình

Theo y học cổ truyền, thảo quyết minh tươi có hương vị nhạt và hơi đắng. Khi sao vàng, cây này sẽ mang lại hương vị đắng, hơi ngọt, và hơi mặn, cùng với tính mát. Theo quan điểm của y học cổ truyền, loại dược liệu này được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng khác nhau như mất ngủ, đau mắt đỏ, mờ mắt, chảy nước mắt nhiều, táo bón, hoặc hắc lào, nấm ngoài da.

Theo y học hiện đại, cây thảo quyết minh có những tác dụng quan trọng như sau:

• Tác dụng nhuận tràng: Hoạt chất Anthranoid trong thảo quyết minh được biết đến có khả năng tăng cường co bóp của tế bào cơ trơn ở đường ruột, giúp cải thiện hoạt động tiêu hóa. Điều này có thể làm cho việc đi đại tiện dễ dàng hơn, giảm đau bụng và đặc biệt là hữu ích trong việc trị táo bón.
• Tác dụng an thần: Thử nghiệm trên thỏ đã chỉ ra rằng thảo quyết minh có tác dụng an thần. Kết quả của điện não đồ cho thấy tăng sóng chậm, giảm sóng nhanh, và giảm hoạt hóa tế bào thần kinh trong thể lưới và vỏ não.
• Tác dụng diệt khuẩn, kháng nấm: Dạng chiết cồn từ hạt thảo quyết minh có khả năng ức chế và tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn và nấm, bao gồm tụ cầu, trực khuẩn bạch hầu, thương hàn, và phó thương hàn. Cao nước từ thảo quyết minh cũng hiệu quả trong việc ngăn chặn một số chủng nấm gây bệnh ngoài da.
• Tác dụng hạ huyết áp, hạ lipid máu: Nghiên cứu trên động vật thí nghiệm đã chỉ ra rằng thảo quyết minh có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hình thành các mảng xơ vữa trên thành động mạch, duy trì nồng độ cholesterol toàn phần và triglyceride trong máu, cũng như hạ huyết áp.

Cách trồng và chăm sóc cây thảo quyết mình

Cách trồng cây

• Vùng trồng

Cây thảo quyết minh có thể phát triển trong nhiều môi trường sinh thái khác nhau, nhưng ở các vùng có khí hậu ấm áp, nó thường cho ra năng suất và chất lượng tốt hơn.

Đối với đất, vùng đồng bằng ven biển được coi là lý tưởng, với độ pH dao động từ 5,5 – 6,0. Các khu vực khác cũng có thể trồng được, nhưng hiệu suất và chất lượng có thể giảm đi.

• Giống và kỹ thuật nhân giống

Thảo quyết minh thường được gieo trực tiếp theo lỗ gieo. Số lượng giống cần cho 1 hecta là từ 1,0 – 1,5 kg/ha khi trồng để thu hoạch dược liệu. Chọn hạt mới thu hoạch để đảm bảo chất lượng và tỷ lệ nảy mầm cao (từ 75% trở lên).

• Thời kỳ gieo trồng

Gieo hạt vào tháng 2 – 3 và thu hoạch hạt vào tháng 6 – 8.

• Làm đất

Cày bừa đất kỹ, làm sạch cỏ dại trước khi trồng.

Nhiều nơi sử dụng đất bờ kênh mương để trồng thảo quyết minh.

Đất cần được cày sâu khoảng 20 – 25cm, phơi ải, và bừa kỹ trước khi trồng. Cỏ dại cũng cần được dọn sạch.

• Mật độ và khoảng cách tồng

Mật độ trồng là 62.500 cây/ha.

Khoảng cách giữa các cây là 40 x 40 cm.

• Bón phân

Bón lót: Sử dụng toàn bộ lượng phân hữu cơ, phân lân và 50% lượng phân kali theo các hốc đã được chuẩn bị trước đó.

Bón thúc: Thực hiện theo 3 giai đoạn bón như sau:

– Giai đoạn 1: Khi cây đã đạt sự phát triển đồng đều, tiến hành bón phân kết hợp với việc tỉa dặm cây.

– Giai đoạn 2: Sau khoảng 20 – 25 ngày từ lần bón đầu tiên, tiếp tục bón phân và thực hiện các biện pháp tỉa dặm cây cần thiết.

Giai đoạn 3: Tiếp tục lịch trình bón phân sau khoảng 30 ngày từ lần bón thứ hai, duy trì việc tỉa dặm cây để hỗ trợ quá trình phát triển của cây.

• Kỹ thuật trồng:

Bổ hốc theo kích thước 10 x 10 x 15cm, bổ sung phân hữu cơ, phân lân, và 1/2 phân kali.

Gieo từ 2 – 3 hạt vào mỗi hốc, sau đó lấp đất và tưới nước đủ ẩm.

Chăm sóc cây

• Tổ chức chăm sóc theo 3 thời kỳ tương ứng với 3 lần bón phân.
• Tưới nước phải đảm bảo độ ẩm trong vòng 7 ngày đầu, sau đó giữ độ ẩm ổn định ở mức 75 – 80%.
• Tháo nước khi gặp mưa úng để tránh thủy lụt.
• Chọn nguồn nước sạch, không bị ô nhiễm để tưới.